Szkoła doktorska to zupełnie nowa forma kształcenia doktorantów wprowadzona od 1 października 2019 r. do systemu szkolnictwa wyższego na mocy przepisów ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2018 r., poz. 1668 z późn. zm.), tzw. Ustawy 2.0. Podstawowym celem kształcenia w szkole doktorskiej jest napisanie rozprawy doktorskiej. Proces ten składa się z dwóch elementów: programu kształcenia i indywidualnego planu badawczego. W określaniu tych elementów uczelnia ma wolną rękę – program ustala senat uczelni (lub rada naukowa instytutu), a ustawa nie narzuca wymiaru zajęć określonego w punktach ECTS lub godzinach.
Wśród podmiotów, które mogą prowadzić szkołę doktorską, są:
- uczelnia akademicka,
- instytut PAN,
- instytut badawczy,
- instytut międzynarodowy,
- federacja tychże podmiotów,
- Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego.
Podmioty te muszą jednak posiadać kategorię naukową nie niższą niż B+ w co najmniej dwóch dyscyplinach. To klucz do podniesienia jakości.
Kształcenie w szkole doktorskiej jest bezpłatne, a rekrutacja ma charakter otwartego konkursu.
Do szkoły doktorskiej przyjmowani są kandydaci posiadający tytuł zawodowy magistra, magistra inżyniera lub równorzędny, bądź absolwenci studiów I stopnia lub studenci, którzy ukończyli III rok jednolitych studiów magisterskich, jeśli jest to uzasadnione najwyższą jakością ich osiągnięć naukowych.
Można być doktorantem tylko w jednej szkole doktorskiej.
Indywidualny plan badawczy jest opracowywany przez doktoranta w porozumieniu z promotorem w ciągu 12 miesięcy od rozpoczęcia kształcenia w szkole doktorskiej, a jego realizacja podlega ocenie śródokresowej w połowie kształcenia. 3-osobowa komisja, w skład której wchodzi co najmniej 1 osoba posiadająca stopień doktora habilitowanego lub tytuł profesora w dyscyplinie, w której przygotowywana jest rozprawa doktorska, zatrudniona poza podmiotem prowadzącym szkołę doktorską i do której nie mogą należeć promotor i promotor pomocniczy, wydaje ocenę pozytywną lub negatywną. Negatywny wynik skutkuje skreśleniem z listy doktorantów, pozytywny – podwyższeniem stypendium doktoranckiego.
W indywidualnym planie badawczym wyznaczany jest termin złożenia rozprawy doktorskiej, równoznaczny z zakończeniem kształcenia. Termin ten może być przedłużony o maksymalnie 2 lata lub zawieszony na okres korzystania z urlopów związanych z obowiązkami rodzicielskimi.
Każdemu doktorantowi (z wyjątkiem osób posiadających już stopień naukowy doktora) przysługuje stypendium w wysokości co najmniej 37% minimalnego zasadniczego wynagrodzenia profesora (obecnie wynosi ono, zgodnie z rozporządzeniem ministra nauki i szkolnictwa wyższego, 6410 zł brutto) do oceny śródokresowej i co najmniej 57% po jej przeprowadzeniu. Stypendium wypłaca uczelnia, również w czasie urlopu macierzyńskiego, ojcowskiego czy rodzicielskiego (wysokość obliczana w oparciu o przepisy dotyczące ustalania zasiłku macierzyńskiego).
Doktorantom z niepełnosprawnościami przysługuje zwiększenie stypendium o 30%. Doktoranci zostają objęci obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym, emerytalnym i rentowym oraz wypadkowym. Uczelnia zapewnia im ubezpieczenie zdrowotne. Ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne.
Dodatkowo doktorant może być zatrudniony na uczelni w ramach grantu badawczego lub dydaktycznego.
Co roku doktorantom przysługuje 8-tygodniowa przerwa w kształceniu. Po uzyskaniu stopnia doktora 4 lata nauki w szkole doktorskiej zalicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
Kształcenie w szkole doktorskiej kończy się złożeniem rozprawy doktorskiej.
Stopień doktora nadawany jest w odrębnym postępowaniu w dziedzinie i dyscyplinie naukowej. Ustawa 2.0 wprowadziła również możliwość nadania stopnia doktora tylko w dziedzinie, bez doprecyzowania dyscypliny, gdy rozprawa doktorska jest interdyscyplinarna i nie można wskazać dyscypliny wiodącej.